این یادداشتی‌ست که به خواست خسرو درباره‌ی جشنواره‌ی کنِ امسال برای رویش نوشتم. با این تفاوت که مجله‌ای که این روزها روی پیشخوان آمده ربطی به آن رویش سال گذشته ندارد و باید برای پیدا کردن نسخه‌ی اصلی سراغ مجله‌ی دیگری را بگیرید به اسم «رونا». خودِ مطلب هم چیزکی‌ست در حال و هوای «یک ایرانی در کن».

در هواپیمای استانبول به نیس، از بد حادثه یا خوش اقبالی - نمی‌دانم - نشسته‌ام میان یک گروه از پیرمردها و پیرزن‌های فرانسوی که پس از سیاحت همسایه‌مان، به خانه برمی‌گردند. کنار دستم پیرمرد خوش‌مشربی‌ست که نمی‌گذارد سفر را در سکوت بگذرانم. با انگلیسی دست و پا شکسته‌اش، فرهنگ و تاریخ فرانسه را برایم مرور می‌کند و از خاطرات استانبول می‌گوید و حسرت آیفون‌اش را می‌خورد که در ترکیه از جیبش زده‌اند. وقتی که می‌فهمد من و همسفرهایم برای جشنواره به کن می‌رویم، چشمانش برق می‌زند و بحث را می‌کشد به زیبایی‌های جنوب فرانسه، به تکه بهشتی که از آسمان بر روی زمین جا مانده و به خانه‌اش که روی تپه‌های مرز فرانسه و ایتالیاست و مشرف به مدیترانه. به مدیترانه‌ی آرام و جادویی که تماشایش مسخ‌تان می‌کند. اما می‌گوید که ما فرانسوی‌های ساکن این نواحی، روزهای جشنواره از نزدیکی‌های کن هم رد نمی‌شویم از بس که جشنواره شلوغ است و آدم‌های ریز و درشت از همه جای دنیا به اینجا می‌آیند.

هر چه اتوبوس نیس به کن جلوتر می‌رود ناامیدتر می‌شوم. وارد کوچه پس‌کوچه‌های کن که می‌شویم دیگر ماجرا دستم می‌آید. کن شهر ساحلی خیلی خیلی کوچکی‌ست و برای من که آدم شهرهای بزرگم، کار و زندگیِ حتی ۱۰-۱۲ روزه هم در چنین جایی خیلی راحت نیست. روز بعد تازه دستم می‌آید که پیرمرد حق دارد. وقتی که ساعت ۷-۷:۳۰ از بازار فیلم به سمت آپارتمان‌مان برمی‌گردم، مثل تهران که هر روز در ترافیک خردکننده‌ی همت پیر می‌شوم، در ترافیک آدم می‌مانم و مسیر ۶-۷ دقیقه‌ای را نیم ساعته طی می‌کنم. تا آخرین روزها هم برنامه همین است؛ تقریبا همه‌ی رد کارپت‌ها از ساعت ۷ به بعد برگزار می‌شود و جلوی سینمای لومیر و کاخ جشنواره تا چشم کار می‌کند آدم می‌بینم. کافه‌ها و رستوران‌های آن‌طرف خیابان و حتی پشت‌بام‌های خانه‌های مقابل هم در امان نیستند. هر چه ما در اینجا به جشنواره به چشم یک مراسم رسمی و جدی نگاه می‌کنیم، در پایتخت سینمای جهان، جشنواره یک جشن و بزم سالانه است. جشنی در ستایش سینما. همین است که بلوار Croisette تا خودِ صبح بیدار است و چراغ رستوران‌ها و کافه‌هایش روشن است و از دور و نزدیک صدای موسیقی می‌آید.

برگزاری جشنواره اما ناامید‌کننده‌تر از چیزی بود که انتظار داشتم. این را به خاطر آن روحیه‌ی همیشه طلبکارانه‌ی ایرانی‌مان نمی‌گویم، که هر چه باشد سقف توانایی‌های‌مان را می‌توانیم هر سال در جشنواره‌ی فجر ببینیم. اما به خاطر این مرعوب عظمت کن نشدم که اولین جشنواره‌ی درست و حسابی عمرم را چند ماه زودتر در برلین دیده بودم. نظم و دقتی که آلمانی‌ها در برگزاری جشنواره دارند را اصلا نمی‌توان در کن پیدا کرد. بی‌شک یک مقداری از آن به خاطر تعداد زیاد آدم‌هایی‌ست که هر سال به کن می‌روند و مدیریت این همه مهمان حتما کار ساده‌ای نیست، اما معتقدم فرهنگ جمعی یک ملت را می‌شود از نوع رانندگی‌شان و رفتارهای‌شان در خیابان دید. فرانسوی‌ها در این زمینه بسیار شبیه به ما عمل می‌کنند و اگرچه به اصالت ایرانی‌ها در قانون‌شکنی نمی‌رسند، اما در قیاس با آلمانی‌ها می‌توان آنها را مجرم‌های بالفطره‌ای دانست که از قضا علاقه‌ی زیادی به پز دادن با ماشین‌های‌شان و گشت زدن بی‌هدف در خیابان دارند. اما هیچ چیز در جشنواره‌ی کن به اندازه‌ی سیستم تهیه‌ی بلیتش نمی‌تواند شما را عصبانی کند. وقتی با باقی دوستانی که تجربه‌ی سالیان گذشته را هم داشته‌اند، حرف می‌زدم فهمیدم که این مشکل ادامه‌داری‌ست و هر سال این داستان به شکل‌های مختلف تکرار می‌شود. در واقع هیچ‌وقت نمی‌فهمید که چه الگوریتمی برای سایت رزرو بلیت جشنواره طراحی شده و بر چه مبنایی و در چه زمانی بلیت‌های یک فیلم برای‌تان باز می‌شود و کِی تمام می‌شود. چیزی‌ست شبیه لاتاری که بعید می‌دانم هیچ‌وقت به یک زبان مشترک با آن برسید. بامزه‌تر اینکه یک روز موفق شدم بلیت ساعت ۸:۳۰ صبح فیلم Biutiful (الخاندرو گونزالس ایناریتو) را گیر بیاورم ولی وقتی که نیم ساعت جلوی سینما در صف ورود منتظر شدم، به من و نزدیک به ۳۰۰-۴۰۰ نفر دیگر گفتند که سالن پر شده و دیگر گنجایش ندارد. البته این‌قدر تعهد اخلاقی داشتند که برای‌مان با نیم ساعت تاخیر در یک سالن دیگر فیلم را نمایش بدهند، ولی خب این اتفاق می‌تواند تصویر دقیق‌تری از نوع سازماندهی جشنواره به دست بدهد.
با این همه نمی‌شود از این گذشت که وقتی بلیت سالن لومیر را به دست می‌آورید و وارد سینما می‌شوید، با سازه‌ی پرعظمتی مواجه می‌شوید که ۲۳۰۰ نفر را از سراسر دنیا در خود جای داده و بیش از هر چیز ارج و قرب سینما را به رخ‌تان می‌کشد.

بازار فیلم کن هم برای خودش داستان مجزایی دارد. اینکه شرکت‌ها و کشورهای مختلف با چه جدیت و برنامه‌ای وارد این نمایشگاه عظیم می‌شوند و چه هزینه‌هایی می‌کنند تا چند برابرش را به دست آورند، روایت بلندی‌ست. اصلا بازار فیلم دقیقا همان‌جایی‌ست که باید انرژی و وقت و سرمایه‌ی زیادی برایش گذاشت تا صنعت سینمای یک کشور جان بگیرد، وگرنه حضور در بخش‌های اصلی جشنواره و موفقیت در آن، آن‌قدر تابع شاخص‌های متغیری‌ست که برنامه‌ریزی برای آن خنده‌دار است. و حتما کسانی که مسوولیت سینمای ایران و سازمان‌های سینمایی‌اش را برعهده دارند حواس‌شان به این بخش هست و دیده‌اند که قطر و امارات و ترکیه چه حضور پررنگ و حیرت‌انگیزی در کن امسال داشتند.

باقی داستان‌ها هم... راستش خیلی مهم نیست.