گفت‌وگو با بيلی وايلدر
کمرون کرو
گلی امامی
نشر کتاب پنجره
480 صفحه
3500 تومان

احتمالاً همه‌ی آدم‌ها وقتی جوان‌اند، به اين فکر می‌کنند که پيری‌شان چه شکلی‌ست، چه شکلی می‌ميرند و سال‌های آخر عمر را چه می‌کنند. چه چيزهايی از زندگی در يادشان می‌ماند و آيا حسرت از دست رفتن‌ش را می‌خورند يا با مرورش کيفور می‌شوند.
اصلاً حرفم درباره‌ی اين سوال‌ها نيست، ولی به‌نظرم برای مواجهه و آشنايی و توصيه‌ی «گفت‌وگو با بيلی وايلدر» بهترين مسيری‌ست که می‌توان انتخاب کرد. فارغ از اينکه چه‌قدر وايلدر را بشناسيم و شيفته و سرسپرده‌ی قدرت نويسندگی و داستان‌گويی‌ش باشيم، مصاحبه‌ی طولانی او با کمرون کرو يک عيش درست و حسابی‌ست. و به‌نظرم می‌تواند الگوی پيری هر کسی باشد، حداقل برای من که اين‌طور است.

در طول اين گفت‌وگوی طولانی ـ که بيش از يک سال طول کشيده ـ می‌شود خاطرات درخشان و دست اولی از ستاره‌ها و فيلم‌های کلاسيک سينما را پيدا کرد. آن هم از زبان کسی که خودش يکی از بهترين کارگردان‌های سينمای امريکا بوده است. و از همه جذاب‌تر اينکه اين خاطرات را از زبان بی‌پرده‌ و صريح بيلی وايلدر می‌شنويد که هيچ ابايی ندارد از اينکه بگويد همفری بوگارت موجود عنق و نچسبی بوده و در نود سالگی به‌سادگی اعتراف کند که سينما و کارگردانی را وام‌دار استادش لوبيچ است.

"می‌دانی، صندلی‌ای هست که نام کارگردان رويش نوشته شده ـ من متجاوز از چهل تا پنجاه سال روی آن نشسته‌‌ام ـ ولی نشستنم هرگز بيش از سه دقيقه طول نکشيده، هرگز، گاهی هرگز روی آن نمی‌نشستم."

از کنار حرف‌های جذاب و خواندنی وايلدر که بگذريم، نيمی از جذابيت اين گفت‌وگو از کمرون کرو می‌آيد. کرو ـ که خودش کارگردان است و احتمالاً "جری مگواير"ش را ديده‌ايد ـ طوری برای‌تان ماجرای گفت‌وگو و هر جلسه ديدار با وايلدر را روايت می‌کند که يک ترس و تعليقی در آن وجود داشته باشد. تا نيمه‌های کتاب که اصلاً خود او هم جزئی از اين بازی‌ست، چون وايلدر 90 ساله چندان به اين ماجرا خوش‌بين نيست و خيلی علاقه‌ای به چاپ شدن حرف‌هايش ندارد. يک وجه از جذابيت کتاب، مخصوصاً در نيمه‌ی اول، در همين تلاش مصاحبه‌کننده برای جلب اعتماد وايلدر است. و از همه بهتر اينکه کرو هر جايی که رد پايی از وايلدر بوده را زير و رو کرده و در حين مصاحبه، حرف‌ها و خاطراتی از او را نقل می‌کند که وايلدر را حسابی سر ذوق می‌آورد و همين باعث می‌شود حرف‌های تازه‌تری بزند.

"من هميشه به داستان احتياج دارم. به داستان احتياج دارم چون از فيلم‌هايی که وقتی نيم ساعت‌شان را در می‌آوری، فيلم بهتری می‌شوند، خوشم نمی‌آيد."

* عنوان مطلب نام فيلمی‌ست از ويليام وايلر که از نزديک‌ترين دوستان وايلدر بود.