می‌دانيد، «پنهان» فيلم دورويی‌ست و اگر حواس‌تان نباشد راحت فريبش را می‌خوريد. اين حرفی که می‌زنم برخلاف جمله‌های مشابهی که درباره‌ی سينمای جشنواره‌ای ايران گفته می‌شود اصلا برای تخريب فيلم نيست، اتفاقا اين دورويی و فريب‌کاری کاملا هوشمندانه و هدفمند در متن فيلم استفاده شده و بزرگترين نقطه قوت آن است. شروع آرام و بی‌سر و صدای فيلم با آن تيتراژ منفعلانه‌ش و ريتم کسل‌کننده‌ی ده دقيقه‌ی ابتدايی، يک روی ماجراست که به‌نظرم رويه‌ی اصلی فيلم هم هست. اما فيلم يک ور داستانی و جذاب هم دارد که اگر خميرمايه‌ی اين قسمتش را دست يک هاليوودی اصيل می‌دادند يک تريلر درست و حسابی و پرفروش می‌توانست از آن دربياورد. همين رويه و قسمت هم هست که تماشاگر «پنهان» را گول می‌زند و انتهای فيلم را برایش غيرمنتظره می‌کند. درواقع اصلا هدف کارگردان اين نيست که بفهميم چه کسی آن فيلم‌ها را می‌فرستد و چرا اين کار می‌کند، تا آخر فيلم هم به اين سوال جواب نمی‌دهد و از قضا با پايان‌بندی فيلم ـ که کاملا شبيه به تيتراژ آغازين است ـ نشان می‌دهد اين آقای فيلم‌بردار هنوز زنده است و دارد به کارش ادامه می‌دهد. هدف ميشائيل هانکه همان بُعد اخلاقی ماجراست که اگر حواس‌تان نباشد و درگير ايده‌ی جذاب داستان دوم شويد، از آن باز می‌مانيد. کليدی‌ترين و البته جذاب‌ترين سکانس فيلم هم آن فصل درخشانی‌ست که ژوليت بينوش با تلفن در حال حرف زدن است و در پس‌زمينه تصاويری از درگيری‌های خاورميانه پخش می‌شود. اين فصل هم از قضا مانند فيلم خيلی فريب‌کارانه‌ست؛ داستان فرعی با گم شدن پسر خانواده به اوج رسيده و منتظريم يک بلايی سر او بيايد اما داستان اصلی همان تصاوير دردناکی‌ست که با کوچکترين جلب توجه در پس‌زمينه ديده می‌شوند.

گفتم که نقطه‌ی قوت فيلم همين فريب‌کارانه بودنش است، اينکه کارگردان حواس‌تان را پرت داستان ديگری کرده و در اين بين «پنهانی» پيام‌های اخلاقی‌اش را هم داده. آخر فيلم را هم جوری ساخته که بنشينيد با خودتان فکر کنيد و از لابه‌لای داستان اين مضمون پنهانی را دربياوريد. خب، چه چيزی از اين بهتر که يک کارگردان اخلاق‌گرا سطح شعور بيننده‌ش را در حد کودکان پيش‌دبستانی نداند و مضمون اخلاقی داستانش را با بلندگو، رو به دوربين فرياد نزند؟ سينمای دهه‌ی شصت ايران يا همين نمونه‌های معناگرای اخير خاطرتان هست؟